Ο John Wick, ο Donnie Yen, και ο Bruce Lee: Η τέχνη της ρεαλιστικής κινηματογραφικής μάχης (2023)

Είναι το John Wick "ρεαλιστικό"; Η δράση είναι γρήγορη και βίαιη, σε μεγάλο βαθμό αποτυπωμένη χωρίς τη βοήθεια μιας shaky-cam. Οι θεατρινισμοί και οι μονόλογοι περιορίζονται στο ελάχιστο και κάθε χτύπημα μπορεί να αποβεί μοιραίο. Αν μια elite συμμορία από τους δολοφόνους της S-tier πολεμούσε στον πραγματικό κόσμο, πιθανότατα θα γινόταν κάπως έτσι, σωστά;

Το θέμα είναι ότι ξέρουμε πώς είναι οι μάχες σώμα με σώμα μεταξύ των καλύτερων μαχητών του κόσμου, και στην πραγματικότητα, ο John μάλλον δεν θα άντεχε και πολύ στο "κλουβί". Αλλά στην οθόνη, το πάντρεμα των κινήσεων ΜΜΑ και των τακτικών Tom Clancy που συνδύασε ήταν διαφορετικό από οποιαδήποτε άλλη δράση είχαν δει οι φανς πριν από το ντεμπούτο του το 2014.

Κάποιοι το αποκαλούν αυθεντικότητα ή αξιοπιστία. Οι ειδικοί του κινηματογράφου το αποκαλούν αληθοφάνεια.

Και ένας τρόπος για να το κάνεις αυτό είναι να βάλεις μερικούς από τους μεγαλύτερους πολεμικούς καλλιτέχνες του κινηματογράφου στο δρόμο της εκδίκησης του. Μαχήτες όπως ο Donnie Yen. Αυτός ο διεθνής superstar κέρδισε το χώρο του στο Continental μετά από χρόνια εκπαίδευσης και μελέτης. Βασιζόμενος στην εμπειρία του στο ΜΜΑ και τη φιλοσοφία του Bruce Lee, ο Yen έφερε επανάσταση στον κινηματογραφικό κόσμο ταινιών δράσης και έθεσε το "High Table" για το "John Wick" και άλλες ταινίες που ακολούθησαν. Με την κυκλοφορία του "John Wick: Chapter 4", ας εντρυφήσουμε στην τέχνη της ρεαλιστικής κινηματογραφικής μάχης, όπου ο Wick, ο Donnie Yen και ο Bruce Lee συγκλίνουν...

Ο Bruce Lee και το Jeet Kune Do

Το 1964, ο Lee ζούσε στο Όκλαντ της Καλιφόρνιας, διδάσκοντας σε ένα στούντιο πολεμικών τεχνών και αποκτώντας φήμη για τη θρυλική "one-inch punch". Ένας αντίπαλος μαχητής που ονομαζόταν Wong Jack-man τον προκάλεσε σε μονομαχία και ο Lee δέχτηκε. Βέβεια κανείς δεν συμφωνεί για το πώς εξελίχθηκε η μονομαχία τελικά. Υπάρχουν πολλές βιογραφικές ταινίες που απεικονίζουν τη μάχη και μια ολόκληρη ταινία μεγάλου μήκους αφιερωμένη σε αυτήν και όλες με εντελώς διαφορετικές απόψεις.

Ας πάμε σύμφωνα με αυτή: Ο Wong το σκέφτηκε σαν μια επίδειξη μεταξύ αντίπαλων σχολών, η οποία αφορούσε το δικό του στυλ "Northern Shaolin" εναντίον του "Wing Chun" που ο Lee έμαθε από τον πραγματικό Ip Man. Ο Wong έκανε μια χειραψία και αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει τα "θανατηφόρα" του kicks για την επίδειξη. Ο Lee, από την άλλη πλευρά, ήρθε προκειμένου να κάνει καταστροφές. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, κυνήγησε τον αντίπαλό του και τον χτυπούσε στο πίσω μέρος του κεφαλιού του μέχρι που πόνεσαν τα χέρια του. Εκτός παράδοσης και κανόνων. Ζήτω το Jeet Kune Do.

Εμπνευσμένος από τη μονομαχία, ο Bruce Lee δημιούργησε το Jeet Kune Do ως μια φιλοσοφία πολεμικών τεχνών που ορίζεται από την απλότητα. Εκεί που οι κανόνες των παραδοσιακών αθλημάτων ήταν πολύ αυστηροί, το Jeet Kune Do απορροφά τις πιο αποτελεσματικές τεχνικές και απορρίπτει όλες τις άλλες. «Απορρίπτοντας ό,τι είναι άχρηστο», σύμφωνα με τα λεγόμενα του Lee, «καταλήγει να είναι απελευθερωμένο από τα δεσμά των στυλ, των προτύπων και των δογμάτων».

Το "Jeet Kune Do" σημαίνει "ο δρόμος της αποκρουστικής γροθιάς". Καμία άσκοπη κίνηση, καμία υπερβολική ενέργεια, μόνο "η άμεση έκφραση συναισθημάτων ενός ατόμου". Συναισθήματα όπως η υπερηφάνεια για την ικανότητα σας στις πολεμικές τέχνες, ή η επιθυμία σας για χρυσό πρωτάθλημα. Συναισθήματα όπως η οργή για ένα δολοφονημένο beagle κουτάβι.

Οι σκηνές μάχης στο "John Wick" έχουν σαφώς μεγαλύτερο διακύβευμα από μια συμπλοκή στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο. Ο Wick κυκλοφορεί εκεί έξω για να σκοτώσει και υπάρχουν εκατοντάδες αιμοδιψείς "ανόητοι" πρόθυμοι να πέσουν στα χέρια του. Δεν υπάρχει διαιτητής. Παρόλα αυτά, η ελευθερία του Jeet Kune Do μέσω της αποτελεσματικότητας του είναι εμφανής σε κάθε σχολαστική δράση.

Το χαοτικό ξεφάντωμα δολοφονιών του Keanu εξελίσσεται ανάμεσα σε γροθιές, πυροβόλα όπλα και όλα τα ενδιάμεσα, δηλαδή οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει όπλο, αρκεί να λειτουργεί, ακόμα κι αν είναι ένα βιβλίο της βιβλιοθήκης. Κάνε ό,τι χρειάζεται για να περάσει αυτό το σπαθί μέσα από το στέρνο του. Αν νομίζεις ότι έχεις σκοτώσει αυτόν τον henchman, ρίξε μια σφαίρα στο επίσης για να βεβαιωθείς.

Όταν το "John Wick" έκανε πρεμιέρα το 2014, ήταν μια ευπρόσδεκτη αποδόμηση της over-the-top υπερβολής των ταινιών δράσης. Απομάκρυνε τα επιτηδευμένα σκηνικά και τις ατελείωτες εκρήξεις και κράτησε την ηρωική αιματοχυσία, την τακτική κατασκοπευτική δράση και την άψογη χορογραφία μάχης. Χορογραφίες μάχης που ήταν γνωστές από πρωτοπόρους μεγάλους θρύλους, όπως ο Bruce Lee και ο Donnie Yen.

Ο Donnie Yen και ο δρόμος προς τη μαεστρία των πολεμικών τεχνών

Ο Donnie Yen γεννήθηκε για να γίνει μάστερ των πολεμικών τεχνών. Η μητέρα του, η Bow-sim Mark, είναι μεγάλη δασκάλα του t'ai chi και θεωρείται μία από τις μαχήτριες με την μεγαλύτερη επιρροή όλων των εποχών. Η οικογένεια του Yen μετακόμισε στη Βοστώνη όταν ήταν 11 ετών και περνούσε τις μέρες του κάνοντας προπονήσεις στη σχολή της μητέρας του, γυμναζόμενος στο Chinatown Boy's Club και παλεύοντας στους κακόφημους δρόμους όπως το είδωλό του, ο Bruce Lee.

Ο Yen έφυγε από τη Βοστώνη για να σπουδάσει πολεμικές τέχνες με την ομάδα wushu του Πεκίνου, όπου και απέκτησε μαύρη ζώνη έκτου βαθμού στο taekwondo. Στο δρόμο για την πατρίδα, ο Donnie σταμάτησε στο Χονγκ Κονγκ και γνωρίστηκε με τον Yuen Woo-ping, τον υπεύθυνο για τις χορογραφίες των μαχών πίσω από ταινίες, όπως το "Drunken Master", "Crouching Tiger", "Hidden Dragon" και τόσες άλλες.

Ο Yuen Woo-ping ήθελε να επαναλάβει την επιτυχία των ταινιών του με τον Jackie Chan και αποφάσισε ότι ο Donnie ήταν το επόμενο μεγάλο αστέρι. Πήρε τον νεαρό πολεμιστή υπό την προστασία του και ξεκίνησε την καριέρα του Donnie στον κινηματογράφο του Χονγκ Κονγκ με το "Drunken Tai Chi" του 1984.

Ο αθλητισμός, η δεξιοτεχνία και το χάρισμα του Donnie Yen γίνονται εύκολα αντιληπτές στις πρώτες του δουλειές, όπως το να σολάρει ένα ξέφρενο πλήθος πολεμιστών Shaolin στο "Iron Monkey". Η πρώτη του σύγκρουση με τον πρώην συμμαθητή του Jet Li στο "Once Upon a Time in China II" προμήνυε τη μετέπειτα αναμέτρηση τους στο "Hero" του 2002. Θα έμπαινε μάλιστα στη θέση του ήρωά του, το 1995 με την τηλεοπτική εκδοχή του "Bruce Lee's Fist of Fury". «Δεν θα απογοητεύσω τον Bruce Lee», είπε.

Μετά την πρώτη του επιτυχία, ωστόσο, η τύχη του Yen ξεθώριασε. Το 1997, ξεκίνησε τη δική του εταιρεία παραγωγής, την Bullet Films, αλλά οι δύο αποτυχίες που παρήγαγε σχεδόν τον ξεκλήρισαν οικονομικά. Την ίδια στιγμή, ο κόσμος της μάχης άλλαζε ραγδαία και το κλασικό Kung Fu δεν μπορούσε πια να τα βγάλει πέρα.

Φανταστείτε το "John Wick" να είχε γυριστεί στις αρχές της δεκαετίας του '90. Οι δυτικές ταινίες δράσης επικεντρώνονταν κυρίως σε μονόστηλα και βομβαρδιστικές καταστροφές, και μετά από μια σύντομη ερωτική σχέση τη δεκαετία του '70 και του '80, το Hollywood είχε ξεχάσει σε μεγάλο βαθμό τη δράση πολεμικών τεχνών εκτός από παιδικές ταινίες, βιντεοκασέτες και τις περίεργες ταινίες του Jean Claude Van Damme.

Μπορείτε να φανταστείτε τον Steven Seagal να μπαίνει νωχελικά στη ρωσική μαφία; Ο νεαρός Keanu Reeves δεν ήταν άγνωστος στη δράση, αλλά πέρασε σε μεγάλο βαθμό μια δεκαετία δουλεύοντας πάνω στις δραματικές του ικανότητες, μέχρι να πάρει το κόκκινο χάπι. Ο κόσμος απλά δεν ήταν έτοιμος για το είδος της δράσης που θα παρουσίαζε ο John Wick.

Η αυθεντικότητά του θα ήταν κούφια σε οποιαδήποτε άλλη εποχή, αλλά στην αλλαγή της χιλιετίας η τέχνη της μάχης γνώρισε μια επανάσταση βασισμένη στις βασικές διδασκαλίες του Bruce Lee που θα είχε διαρκή αντίκτυπο στις πολεμικές τέχνες, τον Donnie Yen και όλο τον κινηματογράφο δράσης: MMA.

Η γέννηση των μεικτών πολεμικών τεχνών

Το σύγχρονο άθλημα των μεικτών πολεμικών τεχνών αναπτύχθηκε ανεξάρτητα σε όλο τον κόσμο για δεκαετίες. Στη Βραζιλία, η οικογένεια Gracie προκάλεσε τους μαχητές να δοκιμάσουν τις ικανότητές τους στο Jiu-Jitsu σε αγώνες που επιτρέπονταν τα πάντα.

Στην Ιαπωνία, επαγγελματίες παλαιστές όπως ο Antonio Inoki και ο "murder grandpa" Minoru Suzuki βοήθησαν στη μετατροπή των ψεύτικων αγώνων puroresu στο αληθινό άθλημα του "shooto" που τσακίζει κόκαλα.

Στο Χονγκ Κονγκ, Κινέζοι μετανάστες από εκατοντάδες σχολές πολεμικών τεχνών μάχονταν για την υπεροχή στις αναμετρήσεις στις ταράτσες και στις μάχες του δρόμου που δημιούργησαν ο Bruce Lee και το hybrid του, Jeet Kune Do.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το πρώτο τουρνουά του Ultimate Fighting Championship διεξήχθη το 1993, σε ζωντανή μετάδοση μέσω pay-per-view από μια μισογεμάτη αρένα hockey στο Ντένβερ του Κολοράντο. Το UFC διαφημίστηκε ως μια δοκιμασία για να αποδειχθεί το ανώτερο στυλ πάλης, και τα πρώτα show είναι γεμάτα με μερικές πολύ περίεργες αναμετρήσεις. Που αλλού εκτός από ένα arcade μπορείτε να δείτε έναν παλαιστή Sumo να αντιμετωπίζει έναν Savate kickboxer;

Στα επόμενα τουρνουά οι στρατηγικές τελειοποιήθηκαν και τα στυλ αναμείχθηκαν μεταξύ τους. Δεν ήταν αρκετό να είσαι ένας παγκόσμιας κλάσης επιθετικός, grappler, ή ειδικός στην υποταγή. Στο ΜΜΑ, έπρεπε να είσαι και τα τρία. Με τον καιρό, τα πιο αποτελεσματικά στοιχεία πολεμικών τεχνών όπως το jiu-jitsu, το kickboxing και η ελληνορωμαϊκή πάλη συνδυάστηκαν για να σχηματίσουν ένα εντελώς νέο στυλ που ενσαρκώνει την καθαρή πρακτικότητα του Jeet Kune Do.

«Ο καλύτερος μαχητής», είπε ο Bruce Lee, «δεν είναι πυγμάχος, ή κάποιος που ξέρει καράτε ή τζούντο. Ο καλύτερος μαχητής είναι κάποιος που μπορεί να προσαρμοστεί σε οποιοδήποτε στυλ, να μην έχει κάποια συγκεκριμένη μορφή».

Το UFC εκτοξεύτηκε σε δημοτικότητα στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι οπαδοί των αγώνων συντονίστηκαν κατά εκατομμύρια και το ΜΜΑ εξελίχθηκε από παράσταση σε άθλημα. Ο Donnie Yen έδινε μεγάλη προσοχή.

Οι πολεμικές τέχνες με δράση ήταν στην μόδα, χάρη στη δουλειά του παλιού του μέντορα Yuen Woo-Ping στο "The Matrix", δίνοντας στον Yen την ευκαιρία να χρησιμεύσει ως χορογράφος μάχης σε ταινίες όπως το "Blade II" του Guillermo del Toro. Καθώς η επιρροή του μεγάλωνε στη Δύση, ο ίδιος με τη σειρά του απορρόφησε ό,τι μπορούσε για το ΜΜΑ και το ενσωμάτωσε στη δική του φιλοσοφία.

«Είχα μελετήσει τόσα πολλά παραδοσιακά στυλ πολεμικών τεχνών», είπε. Αλλά το ΜΜΑ «έφερε στην πραγματικότητα μια απάντηση σε όλες τις πολεμικές τέχνες: Λειτουργεί;»

Επέστρεψε στο Χονγκ Κονγκ και μετέφερε τις νέες του ιδέες στην οθόνη με δύο ταινίες με μεγάλη επιρροή. Στην ταινία "SPL" του 2005, που ονομάζεται επίσης "Kill Zone", οι κλασικές δεξιότητες του Yen φαίνονται ξεκάθαρα στην εμβληματική μάχη με μαχαίρι εναντίον γκλομπ με τον Wu Jing, αλλά η επακόλουθη μάχη με τον Sammo Hung είναι αυτή που άλλαξε τις ταινίες πολεμικών τεχνών για πάντα.

Αφού ξεκινάει με παραδοσιακά strikes και blocks, ο Yen δοκιμάζει να πάει για ένα takedown και κάνει ό,τι μπορεί για να κρατήσει τον Hung στο έδαφος, συνδυάζοντας το γνωστό στυλ "ground and pound" με το "rear naked chokes" στυλ και την τεχνική "Brazilian Jiu-Jitsu arm bars".

Το Flash Point του 2007 προχώρησε την ιδέα ακόμη περισσότερο. Το επτάλεπτο smackdown για τον Collin Chou είναι ένα μείγμα από τεχνικές του ΜΜΑ, από "triangle chokes" και "heel hooks" μέχρι απαγορευμένες ρίψεις του τζούντο, όπως το "Kani Basami" που σπάει πόδια.

Υπάρχει αρκετή αναξιοπιστία μέσα στις ταινίες, αλλά οι κινήσεις ΜΜΑ του Yen προσδίδουν στους αγώνες αυθεντικότητα σε ένα κοινό που έχει συνηθίσει και ξέρει πως μοιάζουν οι πραγματικές μάχες, και η επιρροή του εξαπλώθηκε γρήγορα πέρα από τον κινηματογράφο. Σύγχρονοι μαχητές όπως ο Zhang Weili, ο πρώτος Κινέζος πρωταθλητής στην ιστορία του UFC, πιστώνουν τις ταινίες του Yen για το γεγονός ότι τους έβαλαν στο άθλημα.

Εν τω μεταξύ, οι κινηματογραφιστές σε όλο τον κόσμο συνειδητοποίησαν ότι ήρθε η ώρα να εντείνουν το παιχνίδι τους, με αποκορύφωμα το στυλ μάχης που ήρθε να καθορίσει τον John Wick.

Ο John Wick αλλάζει το παιχνίδι

Ο Keanu Reeves ξεκίνησε το ταξίδι του στις πολεμικές τέχνες με το "Matrix", αλλά δεν θα μπορούσε να υπάρχει άμεση εξέλιξη των κορυφαίων δεξιοτήτων για τον John Wick. Πέρασε τέσσερις μήνες μαθαίνοντας Judo και Jiu-Jitsu για την πρώτη ταινία. Για τις επόμενες ταινίες, ξεκίνησε ένα εξαντλητικό boot camp με ειδικούς στο BJJ και παλαιστές των μεικτών πολεμικών τεχνών, τους αδελφούς Machado. Τα αποτελέσματα στην οθόνη μιλούν από μόνα τους.

Ο John Wick δεν είναι ένας υπερήρωας. Αγωνίζεται για να εφαρμόσει τεχνικές, πασχίζοντας να κρατήσει τους αντιπάλους του υπό έλεγχο και να μεταβεί σε μια πιο κυρίαρχη θέση. Όταν δεν προχωράει και πυροβολεί, ο John παλεύει, κατατροπώνει τους εχθρούς του με μια σειρά από χτυπήματα με τα γόνατα αλά ΜΜΑ για να ρίξει τους αντιπάλους του στο έδαφος, προκειμένου να τους σπάσει τα άκρα και να τους προετοιμάσει για μια γρήγορη βολή στο κεφάλι που σίγουρα δεν έχει εγκριθεί από την Αθλητική Επιτροπή της Νεβάδα.

Ο χορογράφος μαχών Johnathan Eusebio προσπάθησε να ριζώσει τη δράση σε «κάτι που είναι πραγματικό και εφαρμόσιμο». «Η λειτουργία μιας τεχνικής», είπε, «πρέπει να αναγνωρίζεται ως κάτι αποτελεσματικό και δικαιολογημένο όταν εφαρμόζεται». Η έμπνευσή του; Δεν είναι άλλη από το Jeet Kune Do, το οποίο τον δίδαξε να αξιολογεί τα φυσικά χαρακτηριστικά των ηθοποιών του για να καθορίσει το πώς θα κινούνται και θα πολεμούν. Όπως ο Bruce Lee και ο Donnie Yen πριν από αυτόν, το στυλ μάχης του John Wick «απορροφά ό,τι είναι χρήσιμο και απορρίπτει ό,τι είναι άχρηστο».

Όσο για τον ίδιο τον Donnie Yen, έγινε διεθνής superstar με την κυκλοφορία του "Ip Man" το 2008, ένα γεμάτο δράση έπος που διερευνά τη ζωή του ανθρώπου που εκπαίδευσε τον Bruce Lee. Η επακόλουθη δύναμη του σταρ οδήγησε σε ρόλους σε μεγάλου προϋπολογισμού blockbuster franchises, όπως το "Star Wars", το "xXx", το "Mulan" και τώρα το "John Wick".

Υποδύεται τον παλιό φίλο του John Wick, τον Caine, έναν τυφλό δολοφόνο που αναγκάζεται να βγει από τη σύνταξη για να κυνηγήσει τον παλιό του φίλο Baba Yaga. Φορώντας ένα φοβερό κοστούμι της δεκαετίας του '60, εμπνευσμένο (μαντέψατε από ποιόν!) από τον νεαρό Bruce Lee, ο Yen δανείζει την αξιοπιστία του στο franchise του John Wick για να δημιουργήσει μια κινηματογραφική εμπειρία δράσης που είναι εξίσου αυθεντική όσο και διασκεδαστική.